Cement

Označavanje cementa

Označavanjem cementa označava se vrsta cementa, njegova kvaliteta, vrsta sastojaka i uporabljivost.

Osnovna označavanje cementa je po normi HRN EN 197-1 (trenutno važeća norma). U Hrvatskoj su do prije uvođenja HRN EN 197-1 vrijedile stare norma koje su također navedene a u međunarodnoj literaturi se koristi i označavanje prema ASTM (American Society for Testing and Materials).

Označavanje cementa po normi HRN EN 197-1

Značenje oznaka

Osnovne oznake:

• CEM I – portland cement
• CEM II – portland cement s miješanim dodatkom
• CEM III – cement sa zgurom visokih peći (metalurški cement)
• CEM IV – pucolanski cement
• CEM V – miješani cement
•  

• Oznake dodataka:

• S – granulirana zgura (troska) visokih peći
• D – elektrofilterski SiO2 prah (silica fume)
• P – prirodni pucolan
• Q – prirodni pucolan termički obrađen
• V – leteći pepeo pucolanskih svojstava
• W – leteći pepeo pucolanskih i hidrauličnih svojstava
• T – škriljevac pečen na oko 800 stupnjeva Celzijusa
• LL – vapnenac s najviše 0,20 % ugljika organskog porijekla
• L – vapnenac s najviše 0,50 % ugljika organskog porijekla
• M – mješavina dodataka

Svi cementi mogu sadržavati do 5% drugih mineralnih dodataka. Postoci se računaju od ukupne mase cementa uključujući i gips.

Oznake količine dodataka:

Miješani portland cement se proizvodi sa dvije standardne količine dodatka a oznake su:

• A – portland cement s 6 -20 % dodatka
• B – portland cement s 21-35 % dodatka
•  

Oznake klase cementa:

Klase cementa su 32,5, 42,5 i 52,5MPa

Oznake brzine prirasta čvrstoće:

• N – normalna čvrstoća
• R – visoka rana čvrstoća – minimalna čvrstoća na pritisak koju cement mora postići nakon dva dana.

Primjeri oznaka:

• Portland cement EN 197 –CEM I 42,5 R
• Portland cement s vapnencem EN 197 – CEM II/A-L 32,5 N
• Portland miješani cement EN 197 – CEM II/A-M (S-V-L) 32,5 R
• Miješani cement EN 197 – CEM V/A (S-V) 32,5 N

Oznake u zagradama označavaju vrstu miješanih dodataka.

Oznake prema HRN (stare oznake)

Klase cementa su 25, 35, 45, 55, 65, 75 Mpa

Formula označavanje je A x B – k gdje A označava vrstu cementa, B vrstu dodatka, x količinu dodatka u postocima ukupne mase cementa i k klasu cementa.

Portland cementi

Označavaju se slovima PC a klase su 25, 35, 45, 55 a vrste su

Oznake:

• d – miješani dodatak
• p – pucolan
• z - zgura
•  

Oznake po brzini prirasta čvrstoće:

• S – spori prirast čvrstoće definirana minimalna čvrstoća na pritisak koju cement mora postići kod starosti 3 ili 7 dana
• B – brzi prirast čvrstoće definirana minimalna čvrstoća na pritisak koju cement mora postići kod starosti od 3
•  

• Metalurški i pucolanski cementi

  Cementi koji osim portland cementnog klinkera sadrže preko 30 % zgure odnosno pucolana, a vrste su:

•  

Cementi niske topline hidratacije

Osnovna oznaka je N, klase su 25 i 35, a postoje tri vrste:

- portland (PC) niske topline hidratacije - metalurški (M) niske topline hidratacije - pucolanski (P) niske topline hidratacije

Svaka vrsta može biti s jednim ili oba dodatka (zgura, pucolan). Količina svakog dodatka se točno navodi ali nije u granicama kao kod ostalih cemenata.

Primjer: NPC 20z 5p – 35 ili NM 55z – 25

Sulfatno otporni cementi

Nose oznaku S a klase su 25, 35, 45, postoje dvije vrste:

Bijeli cement

Bijeli cement je portland cement bijele boje, označava se sa B a klase su 25, 35, 45, 55. Iza oznake klase navodi se oznaka kategorije bjeline A, B ili C. Bjelina se određuje na temelju količine reflektirane svjetlosti od površine uzorka cementa, najčistija bijela boja je kategorije A. Cement A ima najmanje 80% bjeline potpuno bijelog barijevog sulfata, cement B 75% a cement C 70% te bjeline.

Primjer: BPC – 35 B ili BPC -35 A

Aluminatni cement

Označava se sa AC a klase su 65 i 75.

Primjer: AC -65

Označavanje cementa prema ASTM (American Society for Testing and Materials)

• Tip I – običan odn. normalni cement. Koristi se u situacijama kad se ne traže posebna svojstva koja imaju ostali tipovi cementa. Obično sadrži najmanje 50% C3S i 10% C3A, postiže visoku čvrstoću nakon 28 dana i razvija puno topline.
• Tip II – cement opće namjene. Ima najširu primjenu u građevinarstvu, gotovo za većinu radova. Obično sadrži podjednaku količinu C3S i C2S te maksimalno 8%C3A
• Tip III – cement visoke početne čvrstoće. Koristi se u situacijama gdje su potrebne visoke čvrstoće nakon tri dana. Obično sadrži najmanje 60% C3S i do 15 % C3A
• Tip IV – cement niske topline hidratacije. Koristi se kod masivnih građevina. Uglavnom se proizvodi po narudžbi. Sadržava do 60 % C2S i što manje moguće C3S i C3A.
• Tip V – sulfatno otporni cement. Koristi se za na mjestima koji su u stalnom kontaktu s vodama koje sadržaju sulfate. Uglavnom se proizvodi po narudžbi. Sadržava najviše 5 % C3A radi sprečavanja stvaranja etringita u očvrslom betonu.